Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı
Sermaye piyasası araçlarının satışına ilişkin temel düzenlemeler II-5.2 nolu “Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği”nde (Satış Tebliği) düzenlenmiştir.
Anılan Tebliğin 6. Maddesinde sermaye piyasası araçlarının satış şekilleri belirtilmiştir. Bu hükümde, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin yapılacak olan satışlar bağlamında bir ayrım yapılmıştır. Bu kapsamda sermaye piyasası araçlarının satışı;
- Halka arz edilmek suretiyle,
- Halka arz edilmeksizin;
- Tahsisli olarak satış
- Nitelikli yatırımcılara satış şeklinde yapılabilir. (Satış Tebliği m. 6/1)
Halka arz edilmek suretiyle yapılan satışlarda üç farklı yöntem izlenebilecektir. Bu yöntemler;
- Talep toplama yoluyla satış yöntemi,
- Talep toplanmaksızın satış yöntemi,
- Borsada satış yöntemi şeklinde sayılmaktadır. (Satış Tebliği m. 13/1)
–Talep toplama yoluyla satış yönteminde, özetle, halka arz edilen sermaye piyasası aracına ilişkin talepler bir form aracılığıyla toplanmakta olup, bu taleplerin belirli oranda karşılanan kısmının satışı gerçekleştirilmektedir. (Satış Tebliği m. 14)
–Talep toplamaksızın satış yönteminde, istisnaları bulunmakla birlikte, kural olarak payları borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıkların paylarının kendileri ya da yetkili kuruluşlar aracılığıyla belirli bir fiyattan satılmasıdır. (Satış Tebliği m. 15)
–Borsada satış yönteminde, sermaye piyasası araçlarının borsa tarafından belirlenen esaslar ve borsa düzenlemeleri çerçevesinde satışı gerçekleştirilir. (Satış Tebliği m. 16)
Halka arz edilmeksizin gerçekleştirilebilecek satışlar ise iki farklı şekilde yapılabilir:
–İlk olarak tahsisli satış incelendiğinde, tahsisli olarak satılmak üzere ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının borsada işlem görmemesi esastır.[2] (Satış Tebliği m. 7/1) Burada, sermaye piyasası araçları yurtiçinde ve yurtdışında yerleşik kişilere satılmakta olup, satılan sermaye piyasası aracını elinde bulunduran yatırımcıların sayısının 150 (yüzelli)’yi aşmaması esastır. (Satış Tebliği m. 8/1) Tahsisli olarak satılan sermaye piyasası araçlarının nitelikli yatırımcılarla birlikte diğer yatırımcılara satılması da mümkündür. Bu durumda, 150 (yüzelli) kişinin hesaplanmasında nitelikli yatırımcılar göz önüne alınmayacaktır. (Satış Tebliği m. 8/2)
–İkinci olarak, nitelikli yatırımcılara yapılacak satışlar incelendiğinde, burada yalnızca nitelikli yatırımcılara bir çağrıda bulunulması ve/veya nitelikli yatırımcıların önceden belirlenmesi suretiyle satış gerçekleştirmesi söz konusudur. (Satış Tebliği m. 9/1) Nitelikli yatırımcılar, Merkezi Kayıt Kuruluşu üyesi yatırım kuruluşları tarafından, ilgilinin beyanı üzerine belirlenmektedir. (Satış Tebliği m. 9/2)
Burada nitelikli yatırımcının net olarak belirlenmesi önem arz etmektedir. II-5.2 nolu Tebliğde yapılan tanıma göre; “Kurulun yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler de dahil profesyonel müşteriler” nitelikli yatırımcı olarak kabul edilecektir. (Satış Tebliği m. 4/1-m) III-39.1 nolu Tebliğ uyarınca müşteriler, “genel müşteri” ve “profesyonel müşteri” olarak ikiye ayrılmaktadır. (III-39.1 nolu tebliğ m. 31)
Tebliğ kapsamında, profesyonel müşteri sayılmayanların genel müşteri olduğu belirtilmiştir. (III-39.1 nolu tebliğ m. 31/4) Profesyonel müşteriler, Tebliğin 32. maddesi kapsamında talebe dayalı olarak profesyonel müşteri kabul edilecek müşteriler ve tebliğin 31. Maddesinde belirtilen profesyonel müşteriler olarak iki ayrı maddede düzenlenmektedir.
Profesyonel müşteri, kendi yatırım kararlarını verebilecek ve üstlendiği riskleri değerlendirebilecek bilgi seviyesi ve uzmanlığa sahip müşteriler olarak tanımlanmıştır. (III-39.1 nolu tebliğ m. 31/1) Bunun için, Tebliğin 31/1 maddesinde belirtilen kurumlardan olması veya maddede sayılan niteliklere haiz olması gerekmektedir.[3] Talebe dayalı olarak profesyonel müşteri kabul edilecek müşteriler ise, esasında genel müşteri olmakla birlikte, Tebliğin 32. maddesinde sayılan şartlardan en az ikisini sağlayan[4] ve yazılı olarak talepte bulunanlardır.
Özetle, sermaye piyasası araçlarının satışına ilişkin çeşitli ayrımlar bulunmakta olup, her bir satış şartları da birbirlerinden farklılık arz etmektedir. Lakin temeldeki farklılığın halka arz edilmek suretiyle satış yapılıp yapılmamasından ve satış şeklinden kaynaklandığı hususu unutulmamalıdır.
Av. Bilal AKBABA
info@saribasakbaba.av.tr
[1] II-5.2 nolu Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği m. 17/3 hükmü uyarınca istisna;
“Payları borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıkların sermaye artırımlarında yeni pay alma hakkı kullanıldıktan sonra kalan paylarının satışında, Kurulca belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmış son yıla ait bilançosuna göre, paylarının defter değeri nominal değerinin en az iki katı olan ortaklıkların; son yıllık hesap dönemi içinde net dönem kârı elde etmiş olmaları ve aktif toplamının yirmi milyon TL’yi aşmış olmaları halinde, talep toplama yoluyla satış yöntemlerinden birisini kullanması zorunludur.
Bu durumda, talep toplama işleminin ortaklık ya da yetkili kuruluş vasıtasıyla yerine getirilmesi mümkündür. Ancak, yeni pay alma haklarının kullanılmasından sonra kalan tutarın, nakit karşılığı artırılacak sermayeye oranının yüzde on ve altında kalması durumunda, yapılacak başvuru üzerine Kurulca uygun görülmesi halinde bu yöntemler uygulanmayabilir. Kurul gerekli görmesi halinde talep toplama yoluyla satış yöntemlerinden birisinin kullanılmasını zorunlu tutabilir veya bu zorunluluğu kaldırabilir.”
[2] İstisna için bkz; II-5.2 nolu Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği m. 7/2 hükmü.
[3] III-39.1 nolu Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ m. 31/1 maddesi uyarınca;
a) Aracı kurumlar, bankalar, portföy yönetim şirketleri, kolektif yatırım kuruluşları, emeklilik yatırım fonları, sigorta şirketleri, ipotek finansman kuruluşları, varlık yönetim şirketleri ile bunlara muadil yurt dışında yerleşik kuruluşlar,
b) Emekli ve yardım sandıkları, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20nci maddesi uyarınca kurulmuş olan sandıklar,
c) Kamu kurum ve kuruluşları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu gibi uluslararası kuruluşlar,
ç) Nitelikleri itibarıyla bu kurumlara benzer olduğu Kurulca kabul edilebilecek diğer kuruluşlar,
d) Aktif toplamının 50.000.000 Türk Lirası, yıllık net hâsılatının 90.000.000 Türk Lirası, özsermayesinin 5.000.000 Türk Lirasının üzerinde olması kıstaslarından en az ikisini taşıyan kuruluşlar,
e) 32 nci maddede tanımlanan talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilen müşteriler.
[4] III-39.1 nolu Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ m. 32/1 maddesi uyarınca;
a) İşlem yapılması talep edilen piyasalarda son 1 yıl içinde, her 3 aylık dönemde en az 500.000 Türk Lirası hacminde ve en az 10 adet işlem gerçekleştirmiş olmaları
b) Nakit mevduatlarının ve sahip olduğu sermaye piyasası araçlarının da dâhil olduğu finansal varlıkları toplamının 1.000.000 Türk Lirası tutarını aşması
c) Finans alanında üst düzey yönetici pozisyonlarından birinde en az 2 yıl görev yapmış olması veya sermaye piyasası alanında en az 5 yıl ihtisas personeli olarak çalışmış olması veya Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı veya Türev Araçlar Lisansına sahip olması şartlarından en az ikisinin sağlanması gerekmektedir.
